Giữa những ngày hè oi bức này, mâm cơm của nhiều gia đình ven biển miền Trung thường không thiếu món canh cá chuồn nấu với lá giang. Đây là món canh chua làm hạ nhiệt những trưa hanh, húp tới đâu mát lành tới đó.    

Cây giang là loại cây mọc hoang, thuộc họ dây leo, mỏng mảnh bò ngang dọc quanh những gò mối hay bụi bờ rậm rạp. Lá giang có hình trái tim nhỏ nhắn, mọc từng đôi đối nhau dọc theo thân dây, mỗi cặp lá cách nhau khoảng hơn đốt ngón tay. Chỉ cần phát hiện một đoạn ngắn dây giang trong bụi rậm là có thể lần ra năm bảy mét rồi tha hồ mà tuốt lá.

Dĩ nhiên, lá giang có thể nấu canh chua với rất nhiều loại hải sản, kể cả với thịt gia cầm. Cá chuồn cũng được chế biến thành nhiều món như làm chả, làm gỏi, kho gập, kho rim, chiên, nướng. Nhưng phải đợi đến khi lá giang - cá chuồn “gặp” nhau, chúng mới hòa hợp cùng nhau làm nên món canh giản dị mà hương vị khó quên. Một điều giản dị nữa: lá giang dễ kiếm, cá chuồn dễ mua. Hai “anh” này chưa bao giờ “chảnh” với túi tiền của người nhà quê. Và cách nấu cũng khá đơn giản.


Cá chuồn làm sạch vảy, móc mang, chặt vi, cắt làm hai hoặc ba khúc tùy cá lớn hay nhỏ. Nước sôi, lần lượt cho cá và khoảng vài nắm lá giang vào, có thể thêm một ít tấm để tăng độ ngọt từ tinh bột gạo. Có nhiều cách nêm, nhưng theo kinh nghiệm của những bà mẹ quê, chỉ cần bỏ một nhúm muối hột rồi làm dịu lại bằng một ít mì chính. Trước khi bắc nồi canh xuống, nhớ bỏ vào trái ớt đã đập giập để kích hoạt những âm thanh “hít hà” cho bữa ăn thêm vui nhộn.

Món canh này nổi tiếng “sát cơm”, luôn “bắt” người ăn phải... cạo xoong. Cô gái vùng Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) rất có lý khi ghẹo khách phương xa: “Cá chuồn nấu với lá giang/Nồi cơm không hết xin theo chàng về quê”. Đọng trên đầu lưỡi người thưởng thức là vị chua thanh thanh của nước canh lẫn vị chát nhẹ nhàng của lá giang, vị thơm dịu của cá chuồn chấm mắm tỏi, vị ngọt bùi của những hạt tấm và vị lăn tăn cay nồng của ớt. Người tinh tế, sành ăn có thể “nghe” ra chút biển khơi mặn mòi, chút hương đồng gió nội thoang thoảng trong từng muỗng canh, từng miếng cá.

Người miền Trung dù mưu sinh ở góc trời nào cũng đều nhớ lắm món canh chua đậm chất duyên hải này. Bởi thế nên vào mùa nắng nóng, những bó lá giang và cá chuồn ướp đá thường nằm gọn trong những thùng xốp dập dìu theo những chuyến xe.