Đó là cá ngừ thu, loại cá “tích hợp” hai phẩm chất, hai hương vị của cá ngừ và cá thu. Để có loại cá “hai trong một” độc đáo này, chắc tổ tiên của chúng dưới thủy cung đã có cuộc “hôn phối” đặc biệt. Xem thế đủ biết mua một con cá ngừ thu thì “lời” được một con. Và cũng đủ biết hải sản biển Đông phong phú như thế nào.

Cá ngừ thu bụng căng tròn, trắng bạc, dọc theo hai bên lườn là những đường kẻ sọc màu xanh da trời. Ngư dân Hoàng Sa kể, lúc kéo cá ngừ thu lên thuyền từ lưới giã cào hay dàn câu, làn da của cá dưới nắng hồng ban mai trở nên rạng ngời, biếc xanh, đẹp long lanh màu ngọc bích.

Cá ngừ (thuần chủng) kho ngót, thả vào vài trái ớt sừng bẻ đôi và mấy củ hành tím đập giập ăn với bún tươi đã thấy tuyệt vời. Cũng ăn với bún tươi, nhưng cá ngừ thu kho ngót hương vị được nâng lên gấp đôi nên mức độ ngon phải ở chỉ số... trên cả tuyệt vời. Vị cá ngừ thơm ngọt hòa quyện với sự mềm mại, thanh tao của cá thu khiến người ăn tấm tắc khen: “Hèn chi gọi là cá ngừ thu”. Chỉ với vài người ăn, nhưng cả rổ bún cũng “chết ngắt”. Món này “chuyên trị” đám thợ gặt đập lúc vào mùa. Nửa buổi, thợ gặt tạm thời nghỉ tay nhưng không ngơi miệng là món này đây.

Cá chiên rưới mắm ớt tỏi là một “gam” khác của cá ngừ thu. Những lát cá vàng sậm trên đĩa sứ thường được bày ra khi có khách thân tình. Bẻ miếng bánh tráng gạo ăn cùng miếng cá ngừ thu, nghe hương vị biển cả - ruộng đồng đong đầy mặt lưỡi. “Ngôn ngữ” rôm rốp của bánh tráng khiến câu chuyện ẩm thực thêm giòn. Riêng sự mềm mại “không lời” của cá thì cứ lặng lẽ lắng mãi vào trong. Nếu món kho ngót làm bay cả rổ bún tươi thì món chiên vàng cũng làm “đổ” cả chồng bánh tráng.

Cá ngừ thu còn được kho xốt cà ăn với cơm. Cà thấm chất ngọt của cá nên rất đậm đà. Cá tắm trong cà nên thêm vị ngọt thanh. Nồi cơm Thạch Sanh cũng chạy làng với món này.

Một “biến tấu” dân dã khác: cá ngừ thu kho măn mẳn với dưa muối. Đây là món “ăn chắc mặc bền” của những bà mẹ tảo tần. Chỉ cần một con cá ngừ thu cỡ 2 kg, bốn năm trái dưa muối đúng độ chua là có cả một nồi to cho gia đình năm sáu miệng ăn cầm cự qua mấy ngày biển động.