Với những làng chài miền Trung, cái tên “mực cơm” nghe quen như lũy tre, cây đa, gốc rạ, mái đình. Mùa nào cũng có, thịt lại thơm ngon nên mực cơm được nhiều người có “tâm hồn ăn uống” định nghĩa là “bằng ngón tay cái xơi tái nồi cơm”.

Mực cơm dễ “biến tấu”. Với người này có thể là mực cơm xào đọt bí, người kia là mực cơm hấp lá gừng, người nọ lại là mực cơm nướng sả ớt… Mỗi người thích một “giai điệu” khác nhau. Riêng tôi, đĩa mực cơm um nghệ bao giờ cũng là món “ám ảnh” nhất vì nó gắn với một góc quê, một mái nhà ấm cúng.

Gắp nguyên con mực cho vào miệng, cắn từng khoanh một ăn với cơm
nghe vị ngọt thơm tràn trề mặt lưỡi - Ảnh: Trần Cao Duyên

Buổi chiều trước ngày tôi “thượng kinh”, chính thức bước vào cổng trường đại học, mẹ hỏi con ưng món gì, mẹ nấu. Tôi không chần chừ: “Dạ, mực cơm um nghệ”. Mẹ xoa đầu tôi bảo: “Cái thằng, ưng gì không ưng, lại đi ưng món quê mùa”.

Mải lục đục với cái ba lô là “hành trang giã từ” nên chiều xuống tự lúc nào không hay. Mùi thơm ngòn ngọt, mằn mặn của đĩa mực cơm không bay đi đâu, cứ nhè tôi mà quanh quẩn. Tôi ngớ ra: “Thôi chết rồi, tính bữa nay vào bếp giúp mẹ bữa cuối rồi mai lên đường, ai dè…”. Mẹ nói:  “Thôi thôi, các người tự giúp lấy mình là tui vui lắm rồi”.

Những con mực cơm trắng mịn, tròn căng nằm hớ hênh trong lớp nước dẻo quánh, màu vàng tươi rất đẹp. Là nghệ đấy. Mẹ có thói quen um gì cũng cho vào vài muỗng nhỏ bột nghệ. Ăn nghệ bổ dạ dày, mau tiêu. Mẹ nói vậy.

Còn cái dáng đẫy đà, ú na ú nần của con mực là do mẹ lồng hỗn hợp gia vị hành tiêu ớt tỏi, đậu phộng vào. Cho mực “ăn” gia vị đòi hỏi thao tác phải tinh tế. Nhẹ nhàng dứt đầu mực kèm túi mật ra khỏi thân. Dùng đũa dồn gia vị vào bụng mực rồi cho đầu mực về vị trí cũ. Phi dầu. Trút mực vào. Lăn từng con cho thấm dầu. Đợi một phần chất ngọt trong bụng mực tiết ra, nước bắt đầu dẻo thì rắc nghệ, đảo đều, nêm lại cho nước đậm đà hơn.

Gắp nguyên con mực cho vào miệng, cắn từng khoanh một ăn với cơm nghe vị ngọt thơm tràn trề mặt lưỡi. Buồng trứng mực (gọi là cơm) đã béo đã bùi, lại gặp chút đậu phộng dịu thơm, chút cay cay của ớt tiêu hành tỏi trở thành một bản hòa ca du dương nồng nàn, quyến rũ. Mẹ gắp từng con mực bỏ vào chén con, dịu dàng ngắm thằng con vừa qua cái tuổi bẻ gãy sừng trâu “quất” hết cả đĩa mực to khủng bố.

Đã bao năm rồi, từng câu nói, ánh mắt của mẹ cùng hình ảnh con mực cơm ú nú tắm đẫm trong nước nghệ vàng tươi vẫn cứ quanh quẩn trong đầu và trong cả trái tim tôi…